Για άλλη μια φορά καλούμαστε να συνειδητοποιήσουμε ότι η θεολογική σκέψη και η εκκλησιαστική διακονία δεν συντελούνται εν κενώ αέρος ως διανοητικά εγχειρήματα σπουδαστή ριακών επιτηδεύσεων αλλά ως ιστορική πάλη με την ίδια τη ζωή, τους ανθρώπους και τα επιτεύγματα τους. Η Θεολογία φέρει έτσι στην ιστορική σάρκα της τα "στίγματα του Χριστού" αλλά και τα "στίγματα" των ανθρώπων δίνει ψηλαφητή μαρτυρία για την Αποκάλυψη, για το θείο μήνυμα που ο Χριστός έθεσε στην Εκκλησία Του, αλλά και ζώσα μαρτυρία της απάντησης του ανθρώπου στο Θεό, του δραματικού αλλά ζείδωρου διαλόγου που ιδρύει και αενάως εγκαινίζει "εν Πνεύματι" ο Θεός με το λαό Του.

Φρονούμε ότι στην περίπτωση του Βασιλείου διαφαίνεται όσο σε ελάχιστες άλλες η σπουδαιότητα της μαρτυρίας μιας κειμενικής σύνθεσης για την άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο γόνιμη συνάντηση των ιδεών σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι της ιστορίας της ανθρωπότητας, αλλά και για τη γιγαντιαία προσπάθεια εκκλησιασμού του Ελληνισμού (ή της "αιχμαλωσίας παντός νοήματος εις την υπακοή του Χριστού"), που ανέλαβαν οι Πατέρες της Εκκλησίας εγκαινιάζοντας μία ιστορικοπνευματική διαδικασία που μπορεί να μην ολοκληρώθηκε ακόμη, όπως μας θύμισε ο Φλωρόφσκυ, αποτέλεσε όμως αναμφίβολα μια κοσμοϊστορική πραγμάτωση που συνδιαμόρφωσε αποφασιστικά την πολιτισμική και πνευματική προκείμενη της ανθρώπινης συνθήκης μέχρι τις μέρες μας.