Τι είναι πραγματικά φασισμός; Για τον ιστορικό ή τον πολιτειολόγο το ερώτημα είναι εύκολο να απαντηθεί: Φασισμός είναι μια αποδεκτή πολιτική ιδεολογία που γεννήθηκε στην Ιταλία και σε πολλές άλλες χώρες (Ισπανία, Πορτογαλία, κ.ά.), η οποία επιδιώκει ένα υπό αυταρχική ηγεσία και κατά κανόνα σε στενή σχέση με τη θρησκεία "συντεχνιακό κράτος". Βάσει αυτών ο εθνικοσοσιαλισμός δεν είναι μια τυπική φασιστική ιδεολογία, διότι από αυτό λείπουν τόσο τα συνεχνιακά κρατικά στοιχεία όσο και η σύνδεση με την εκκλησία· (και ταυτοχρόνως αυτός με τον παράφορο ρατσισμό του έχει μια ιδιορρυθμία που είναι ξένη στον φασισμό. Για αρκετούς αριστερούς φαίνεται ότι το ερώτημα είναι εξίσου εύκολο να απαντηθεί: φασισμός είναι το κάθε τι που δεν μου ταιριάζει. [...]