Ο Νίκος Γκιολές γεννήθηκε στους Ωρεούς Ευβοίας. Σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Μονάχου και Μαρβούργου. Είναι καθηγητής της Βυζαντινής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ασχολείται ιδιαίτερα με θέματα εικονογραφίας, αρχιτεκτονικής και μικροτεχνίας της βυζαντικής και μεταβυζαντινής περιόδου, καθώς και με τα προβλήματα των αλληλεπιδράσεων στην τέχνη μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Έχει διεξαγάγει αρχαιολογικές ανασκαφές και επιφανειακή έρευνα. Έχει δημοσιεύσει αρκετά βιβλία και πολλά άρθρα σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους και είναι μέλος αρκετών επιστημονικών εταιρειών.