Ο Παπαδιαμάντης, έναν σχεδόν αιώνα μετά τον θάνατό του, παραμένει, από τη δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους, ο πιο συζητημένος συγγραφέας. Δεν υπήρξε στον τόπο μας καλλιεργημένος άνθρωπος που να μην αναρωτήθηκε για την κρυφή γοητεία του παπαδιαμαντικού έργου. Δεν υπήρξε γενιά που να αγνόησε την καλλιτεχνική του αξία. Και δεν υπήρξε ιστορική περίοδος που να μη διχάστηκε ως προς την εμβέλειά του. Ο λόγος είναι απλούστατος. Ο Παπαδιαμάντης έγραψε (έραψε, θα έλεγα) το έργο του με όλους τους κόμπους (ιστορικούς, πολιτισμικούς, γλωσσικούς, ψυχικούς και μεταφυσικούς) που μας συνθέτουν ως λαό. Φυσικό είναι λοιπόν να μας ταλανίζει και να μας χωρίζει. Το γεγονός δε ότι πολλές φορές η διάσταση των απόψεων φθάνει μέχρι την πόλωση αποδεικνεύει πως το έργο του Παπαδιαμάντη ζει και μας ακολουθεί μέχρι σήμερα σε όλες τις θεμελιακές επιλογές μας.