Η μεταπολεμική Θεσσαλονίκη, πόλη "θεμελιωμένη" στην εκδίωξη διάφορων εθνοτικών ομάδων, κυρίως δε της πολυπληθούς εβραϊκής κοινότητας εξ ού και "πόλη φαντασμάτων", υφίσταται μεταπολεμικά μια "πολιορκία εκ των έσω", λέει ο ποιητής Μάρκος Μέσκος, από μια τάση υστερόβουλη, συμφεροντολογική χωρίς συλλογική ευαισθησία, μια τάση κατακτητική κάθε παρελθόντος και παρόντος δημόσιου χώρου με απαραίτητο "πνευματικό συμπλήρωμα" το εθνικό ιδεώδες. Η πλευρά αυτή είχε επικρατήσει έναντι μιας τάσης ιστορικά "αθώας" που ήθελε τη Θεσσαλονίκη πολυφυλετική, ανοιχτή στο μοντέρνο και συγχρόνως χωνευτήρι παραδόσεων. Απέκοπτε την εσωτερική επικοινωνία μεταξύ των πολλαπλών στοιχείων της ταυτότητας της πόλης, διέλυε κάθε συλλογική διαδικασία της ως πολιτικού σώματος, απέκλειε το μέλλον καθηλώνοντας την πόλη σε εσωτερικό αποκλεισμό ενός μέρους του ίδιου του εαυτού της ως συλλογικού ατόμου. Τα κείμενα του τόμου επιχειρούν να φωτίσουν "τα εργαστήρια του σκοτεινού Βαρδάρη", την αποσιωπημένη ιστορία της πόλης, τις ποικίλες ομάδες και σωματεία τα οποία δρουν και παράγουν ιδεολογία "από τα κάτω". Αλλά και αναζητούν τρόπους ώστε οι δημοκρατικές, ριζοσπαστικές και πολιτιστικές δυνάμεις της πόλης να υπερασπίσουν την κληρονομιά μιας πόλης ανοιχτής στον κόσμο.